Dat gilde je op het schoolplein, terwijl je je vastklampte aan gelijkgestemden. Iedereen die niet was aangehaakt, hoorde bij het soepie. Geen idee waar die term vandaan komt. Het zal zoiets zijn als ‘ongeordend samenraapsel’. Net als de soep die ik zelf kook van alle groenten die aan het eind van de week overgebleven zijn in mijn koelkast.
DME-soep
Ik moest aan ‘Wij tegen het soepie!’ denken, toen ik een document las over dieselmotoremissie: de uitlaatgassen van alles wat op diesel loopt. Mijn eigen dikke diesel, maar ook vrachtwagens, graafmachines, heftrucks, bladblazers, aggregaten en ga zo maar door. Dieselmotoremissie of DME is ook een soepie. Er zit echt van alles in. Roetdeeltjes, zware metalen, benzeen, waterdamp, koolmonoxide, kooldioxide, zuurstof, stikstofoxides. Roep iets chemisch en het zit erin.
Ziek door soep
Een deel van die ingrediënten is niet goed voor je. Elk heeft zo zijn eigen effect. Neem de bekende filmscène waarin iemand dood wordt aangetroffen in zijn auto die met lopende motor in een afgesloten garage staat. Hier is koolmonoxide de moordenaar die de plek van zuurstof in het lichaam verdringt. Of de bouwvakkers die kortademig en duizelig een tunnel uit strompelen. Die zijn geveld door de stikstofoxides. De bewoners naast een druk kruispunt hebben hun luchtwegklachten te danken aan fijnstof. En de 4200 Europeanen die jaarlijks overlijden aan diesel-gerelateerde longkanker, die zijn het slachtoffer van…. Nou, dat weten we niet helemaal zeker. We zien dat blootstelling aan DME een verhoogde kans geeft op kanker, maar welk deel van die soep dat doet? Roetdeeltjes hoogstwaarschijnlijk, maar ook de stikstofoxides dragen hun steentje bij. Kortom, een soepie die in zijn geheel niet lekker is, en waarvan de afzonderlijke ingrediënten elk op een andere manier ziek maken.
Hoeveel soep mag?
Hoeveel soep of eigenlijk hoeveel DME acceptabel is, wordt door iedereen op een andere manier uitgedrukt. De milieumensen meten fijnstof. De gezondheidsraad geeft aan dat er voor werk het beste naar elementair koolstof gekeken kan worden. En in de arbopraktijk beoordelen we ook vaak stikstofoxide en koolstofmonoxide. Om in soeptermen te blijven: de ene telt de soepballen, de andere de vermicelli en weer een ander neemt alleen runderballetjes van een bepaalde grootte. Een soepie aan meetlatten.
Maatregelen
Meten is dus lastig. Maar het nemen van maatregelen ook. Redden we het met de nieuwe motoren die vrijwel geen roetdeeltjes meer uitstoten, maar evengoed nog wel wat gasvormige stikstofoxides? Is een roetfilter genoeg, terwijl die alle gassen doorlaat? Kunnen we volstaan met alternatieve brandstoffen, waarvan het ene soort de deeltjes en het andere soort de gasvormige componenten verlaagt. En hoe laag is eigenlijk laag genoeg?
Uit onderzoek blijkt dat er in de buitenlucht al te veel DME zit. Voor werk geldt daarom dat je er zo min mogelijk bij moet gooien. Maar wat telt als ‘erbij’? Zorg je dat de bouwvakkers met schone machines werken? Of is het voorbijrazende verkeer ook onacceptabel? Vinden we de gezondheid van de wegwerkers belangrijker dan de tijdelijke verkeershinder van forenzen en sluiten we de weg af?
Wie is het soepie?
Eigenlijk is de vraag: wie zijn wij en wie is het soepie? Volgens mij, zijn wij allemaal ‘wij’ en is dieselmotoremissie ‘het soepie’. Als je het zo bekijkt, is het klip en klaar wat we moeten doen. Geen diesels inzetten als we alternatieven hebben, weg met vieze diesels uit de binnenstad, standaard wegafsluiting bij wegwerkzaamheden en plussen die fiets en trein. Bronaanpak.
Wij tegen het soepie! Ik ben voor.
Dit verhaal werd in aangepaste vorm gepubliceerd in Hoe zit dat nou? Zin en onzin over alledaagse gevaren (Kosmos, 2020).