webbouwer

Lijmen, schoonmaakmiddelen, verven en ga zo maar door. Op sommige producten staat een gevarenpictogram op het etiket, zoals een vlammetje of een doodshoofd. Een gevarenpictogram geeft aan dat je te maken hebt met een gevaarlijke stof die effecten kan hebben op de veiligheid en je gezondheid.

Wat betekenen de symbolen? En wat moet je in ieder geval regelen als deze gevarenpictogrammen in jouw bedrijf voorkomen? In dit whitepaper vind je achtergrondinformatie over dit onderwerp.

Wil je het whitepaper over gevarenpictogrammen ontvangen? Vul dan het contactformulier in.

Dat gilde je op het schoolplein, terwijl je je vastklampte aan gelijkgestemden. Iedereen die niet was aangehaakt, hoorde bij het soepie. Geen idee waar die term vandaan komt. Het zal zoiets zijn als ‘ongeordend samenraapsel’. Net als de soep die ik zelf kook van alle groenten die aan het eind van de week overgebleven zijn in mijn koelkast.

DME-soep

Ik moest aan ‘Wij tegen het soepie!’ denken, toen ik een document las over dieselmotoremissie: de uitlaatgassen van alles wat op diesel loopt. Mijn eigen dikke diesel, maar ook vrachtwagens, graafmachines, heftrucks, bladblazers, aggregaten en ga zo maar door. Dieselmotoremissie of DME is ook een soepie. Er zit echt van alles in. Roetdeeltjes, zware metalen, benzeen, waterdamp, koolmonoxide, kooldioxide, zuurstof, stikstofoxides. Roep iets chemisch en het zit erin.

Ziek door soep

Een deel van die ingrediënten is niet goed voor je. Elk heeft zo zijn eigen effect. Neem de bekende filmscène waarin iemand dood wordt aangetroffen in zijn auto die met lopende motor in een afgesloten garage staat. Hier is koolmonoxide de moordenaar die de plek van zuurstof in het lichaam verdringt. Of de bouwvakkers die kortademig en duizelig een tunnel uit strompelen. Die zijn geveld door de stikstofoxides. De bewoners naast een druk kruispunt hebben hun luchtwegklachten te danken aan fijnstof. En de 4200 Europeanen die jaarlijks overlijden aan diesel-gerelateerde longkanker, die zijn het slachtoffer van…. Nou, dat weten we niet helemaal zeker. We zien dat blootstelling aan DME een verhoogde kans geeft op kanker, maar welk deel van die soep dat doet? Roetdeeltjes hoogstwaarschijnlijk, maar ook de stikstofoxides dragen hun steentje bij. Kortom, een soepie die in zijn geheel niet lekker is, en waarvan de afzonderlijke ingrediënten elk op een andere manier ziek maken.

Hoeveel soep mag?

Hoeveel soep of eigenlijk hoeveel DME acceptabel is, wordt door iedereen op een andere manier uitgedrukt. De milieumensen meten fijnstof. De gezondheidsraad geeft aan dat er voor werk het beste naar elementair koolstof gekeken kan worden. En in de arbopraktijk beoordelen we ook vaak stikstofoxide en koolstofmonoxide. Om in soeptermen te blijven: de ene telt de soepballen, de andere de vermicelli en weer een ander neemt alleen runderballetjes van een bepaalde grootte. Een soepie aan meetlatten.

Maatregelen

Meten is dus lastig. Maar het nemen van maatregelen ook. Redden we het met de nieuwe motoren die vrijwel geen roetdeeltjes meer uitstoten, maar evengoed nog wel wat gasvormige stikstofoxides? Is een roetfilter genoeg, terwijl die alle gassen doorlaat? Kunnen we volstaan met alternatieve brandstoffen, waarvan het ene soort de deeltjes en het andere soort de gasvormige componenten verlaagt. En hoe laag is eigenlijk laag genoeg?

Uit onderzoek blijkt dat er in de buitenlucht al te veel DME zit. Voor werk geldt daarom dat je er zo min mogelijk bij moet gooien. Maar wat telt als ‘erbij’? Zorg je dat de bouwvakkers met schone machines werken? Of is het voorbijrazende verkeer ook onacceptabel? Vinden we de gezondheid van de wegwerkers belangrijker dan de tijdelijke verkeershinder van forenzen en sluiten we de weg af?

Wie is het soepie?

Eigenlijk is de vraag: wie zijn wij en wie is het soepie? Volgens mij, zijn wij allemaal ‘wij’ en is dieselmotoremissie ‘het soepie’. Als je het zo bekijkt, is het klip en klaar wat we moeten doen. Geen diesels inzetten als we alternatieven hebben, weg met vieze diesels uit de binnenstad, standaard wegafsluiting bij wegwerkzaamheden en plussen die fiets en trein. Bronaanpak.

Wij tegen het soepie! Ik ben voor.

Dit verhaal werd in aangepaste vorm gepubliceerd in Hoe zit dat nou? Zin en onzin over alledaagse gevaren (Kosmos, 2020).

‘Ik heb het hartje aangevinkt, maar bedoel natuurlijk niet dat ik je bericht geweldig vind. Ik denk aan jullie.’

Voor de facebooklozen onder ons: dit was een reactie onder een verdrietige FB-post. Je kunt op berichten reageren door de symbolen duimpje (leuk), huilebalk (verdrietig), roodhoofd (boos), open mond (verbluft) en het eerder genoemde hartje (geweldig).
In praktijk worden de symbolen voor andere boodschappen gebruikt, dan de schriftelijke uitleg van facebook. Het hartje zie je vaak als een ‘ik denk aan je’, ‘wat lief van jou’, of ‘digitale knuffel’. Discrepantie tussen betekenis en uitleg is bij facebook meestal geen drama. Uit de context of door de afzender weet je wat bedoeld wordt.

Wegrennend mannetje

Anders wordt het als je de informatie nodig hebt om risico’s in te schatten zoals in mijn arbo-wereld. Over het witte wegrennende mannetje op de groene achtergrond kan geen misverstand bestaan. Ik heb nog nooit gehoord dat iemand de vluchtroute verwarde met, laten we zeggen, een atletiekbaan.

Volkomen duidelijk zijn ook de ronde blauwe borden met daarop persoonlijke beschermingsmiddelen als helmen, gehoorkappen, brillen en veiligheidsschoenen. Bij de adembescherming mis je natuurlijk informatie over het type
filter. En bij handschoenen wil je echt meer weten over het soort en de dikte van het materiaal. Maar dat je iets moet, is duidelijk.

De eigenschappen van gevaarlijke stoffen worden in heel de wereld uniform aangeduid door wiebertjes met een rode rand. Ook daar gaat het voor de meeste symbolen prima. Het pictogram voor bijtend/oxiderend is heel goed gelukt. Je hebt de neiging om je hand terug te trekken bij het zien van de druppels die vanuit een reageerbuis op een hand dreigen te vallen. Au. Ook het dode visje: volstrekt duidelijk. Maar wat had men in gedachten bij het uitroepteken? Pas op! Voor wat? Voor stoffen met een gezondheidseffect op korte termijn. Mwah, geen topper.

Exploderend mannetje

Maar de symbolen voor gezondheidseffecten zijn lastiger. En vooral het symbool voor ‘ernstige gezondheidsschade’, het exploderende mannetje. In de praktijk zien veel mensen hem als hét symbool voor kankerverwekkende stoffen. Dat kan kloppen. Maar het symbool kan ook staan voor schadelijk voor de voortplanting, dodelijk als druppels bij inslikken in de longen komen, inademen kan leiden tot overgevoeligheid, en zo voort en zo verder. Het staat voor alle gezondheidseffecten op lange termijn. Dit manneke is niet te vertalen zonder de bijbehorende Hazard-zin. Als je wilt weten waar het exploderende mannetje voor staat, moet je dus je leesbril opzetten en de H-zinnen op het etiket ontcijferen. En eigenlijk geldt dat voor alle symbolen. Lezen dus!

Dit verhaal is in iets gewijzigde vorm opgenomen in het boek Hoe zit dat nou? Zin en onzin over alledaagse gevaren (Kosmos, 2020).